Miasto Katowice w Polsce

Katowice – stolica trzymilionowej aglomeracji górnośląskiej, a także najszybciej rozwijająca się polska metropolia. Przez ostatnią dekadę miasto odnotowuje błyskawiczny progres gospodarczy, przede wszystkim dzięki konsekwentnej polityce inwestycyjnej oraz zręcznemu wykorzystaniu doskonałej lokalizacji geograficznej.

Przez ponad sto lat – do 1990 roku – Katowice zaliczano do wiodących ośrodków przemysłu ciężkiego w Europie. Nad krajobrazem miasta dominowały kopalnie, huty i zanieczyszczone powietrze. Dzisiejsze oblicze Katowic wyznaczają nowoczesne centra administracyjne i finansowe oraz prężne ośrodki życia akademickiego i kulturalnego. Całkowitą modernizacją objęto układ drogowy oraz infrastrukturę komunalną. Ogromną uwagę poświęcono działaniom proekologicznym, zachowując niepowtarzalne obszary leśne, które rozciągają się na połowie obszaru Katowic.

 

Katowice są położone na Wyżynie Śląskiej w południowej części Polski, na przecięciu głównych europejskich ciągów komunikacyjnych wschód-zachód oraz północ-południe. Nic dziwnego że Międzynarodowy Port Lotniczy „Katowice” w Pyrzowicach jest najdynamiczniej rozwijającym się lotniskiem w kraju, obsługującym między innymi 14 stałych europejskich połączeń. Przez górnośląską stolicę przebiegają ponadto międzynarodowe trasy kolejowe E30 i E65, a także autostrady: A4 oraz pobliska A1.

 

Pierwsza pisemna wzmianka o osadnictwie na terenach dzisiejszych Katowic pojawiła się w 1299 roku, a już w 1397 roku pracowały tu kuźnice, które – jak opisał w swym poemacie z XVII (1612r.) wieku kuźnik – poeta Walenty Roździeński „dokonywały szlachetnego dzieła żelaznego”. Jednak dopiero połowie XIX wieku Katowice zaczęły nabierać na znaczeniu, wraz z przejęciem dóbr katowickich przez rodzinę Winklerów. Gwałtowna industrializacja, rozbudowa linii komunikacyjnych i szybki napływ ludności dały podstawy do nadania Katowicom praw miejskich, co miało miejsce 11 września 1865 roku. W ten sposób niewielka osada przekształciła się w prężny ośrodek gospodarczy hutnictwa cynku i żelaza oraz górnictwa węgla kamiennego.

I wojna światowa – mimo, że Katowice wyszły z niej bez zniszczeń – poważnie zahamowała rozwój ekonomiczny i sprzyjającą dotychczas koniunkturę. Fakt ten miał niekorzystny wpływ na nastroje społeczne, co w połączeniu z wzrostem dążeń narodowowyzwoleńczych wśród polskiej ludności Śląska przyczyniło się do licznego udziału Górnoślązaków w kolejnych powstaniach śląskich w latach 1919-21 oraz w akcji plebiscytowej. W rezultacie 20 czerwca 1922 roku nastąpiło przyłączenie Katowic wraz z częścią Górnego Śląska do odrodzonego państwa polskiego i wkrótce miasto stało się stolicą autonomicznego województwa śląskiego z siedzibą własnego sejmu. Międzywojenne Katowice były najprężniejszym centrum gospodarczym II Rzeczypospolitej.

Działania wojenne lat 1939-1945 nie naruszyły poważnie struktury miasta, mimo poniesionych strat. Dlatego do ostatniej dekady XX wieku Katowice utrzymały swoją pozycję kluczowego polskiego ośrodka przemysłowego oraz administracyjnego.

Nowy rozdział historii otwarły wydarzenia stanu wojennego z dramatyczną pacyfikacją strajku w kopalni „Wujek”. To tragiczne wydarzenie było symboliczną zapowiedzią przemian, które spowodowały w 1990 roku powrót Polski do grona europejskich demokracji. Od tego momentu Katowice z powodzeniem budują swój nowoczesny, metropolitalny wizerunek, na miarę wyzwań jakie przynosi XXI wiek.

 

Ten niedawno zrewitalizowany plac w centrum miasta, jest jednym z ulubionych miejsc spotkań katowiczan. Odbywają się tu liczne koncerty, jarmarki, imprezy dla dzieci, czy też popularne ostatnio zloty food trucków. Od trzech lat, w sezonie letnim jedną z głównych atrakcji tego miejsca są palmy, w których cieniu mieszkańcy mogą odpocząć. 5-metrowe feniksy kanaryjskie ustawiono nad fontanną imitującą przepływającą pod rynkiem rzekę Rawę. Katowicki rynek to także miejsce, w którym historia spotyka się z nowoczesnością. XIX wieczne kamienice i ponad stuletni gmach Teatru Śląskiego, sąsiadują tutaj z pierwszymi w mieście Domami Handlowymi „Zenit” i „Skarbek” oraz nowo powstałymi pawilonami gastronomicznymi.

 

Katowice zaliczane są do grona wiodących ośrodków kulturalnych w kraju. Wizytówką miasta jest nadzwyczajne środowisko muzyczne, z którego wywodzi się wielu wybitnych luminarzy sztuki, jak Wojciech Kilar, Henryk Mikołaj Górecki, Witold Szalonek czy Krystian Zimmerman. Nic w tym dziwnego, skoro tutaj działa Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia, Filharmonia Śląska, znakomita Akademia Muzyczna im. K.Szymanowskiego, a także unikatowa w europejskiej skali scena bluesowa, której siłę odzwierciedla coroczny „Rawa Blues Festiwal” – największa tego typu impreza na świecie. Z innych cyklicznych wydarzeń kulturalnych Katowic wyróżnić należy Międzynarodowy Konkurs Dyrygentów im. Grzegorza Fitelberga, Festiwal Sztuki Reżyserskiej „Interpretacje”, a także „Metalmanię”.
Miasto szczyci się silnym środowiskiem teatralnym oraz filmowym. Z teatrem im. Stanisława Wyspiańskiego związane są życiorysy największych polskich aktorów: Gustawa Holoubka, Ignacego Gogolewskiego, Marka Kondrata, Aleksandry Śląskiej i wielu innych. Katowice są miastem największego polskiego aktora filmowego Zbigniewa Cybulskiego. Górnośląska stolica słynie również z bogactwa scen alternatywnych, z których wywodzi się cała plejada polskich artystów, w tym unikatowy kabaret MUMIO”.

Sztuki plastyczne Katowic są silnie związane z tutejszą Akademią Sztuk Pięknych, która była prawdziwą kuźnią słynnej w świecie polskiej szkoły plakatu. Na drugim biegunie znajduje się sztuka janowskich malarzy prymitywistów, porównywanych z najwybitniejszymi przedstawicielami tego nurtu w Europie. Wybitne prace artystów z Katowic i całego świata są często wystawiane w katowickiej Galerii Sztuki Współczesnej BWA, Muzeum Śląskim oraz Muzeum Historii Katowic.

W górnośląskiej stolicy działa kilkadziesiąt galerii i klubów, trzy multikina, kinoteatr „Rialto” oraz kino o profilu artystycznym „Światowid”, tworząc bogatą sieć usług kulturalnych miasta.

 

Strefa Kultury
Usytuowana w sąsiedztwie legendarnego Spodka jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych przestrzeni w mieście. W latach 90. ubiegłego wieku funkcjonowała tu jeszcze kopalnia węgla. Dziś natomiast, na tym terenie, mieści się Międzynarodowe Centrum Kongresowe z zieloną doliną zamiast dachu, wybudowana według światowych standardów sala Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia oraz Muzeum Śląskie, które prezentuje zbiory w salach pod ziemią na głębokości 12–16 metrów. Co roku odbywają się tu liczne wydarzenia, nierzadko gromadzące tysiące uczestników. Wśród najważniejszych warto wymienić Europejski Kongres Gospodarczy, w którym uczestniczą przedstawiciele świata polityki, biznesu i nauki z całego świata, czy finały e-sportowego turnieju Intel Extreme Masters, który przyciąga do Katowic setki tysięcy graczy. Tutaj też już w grudniu 2018 roku odbędzie się Szczyt Klimatyczny ONZ – COP24, w którym weźmie udział ponad 40 tysięcy osób z całego świata.

 

Katowickie obiekty sportowe oferują nie tylko niezliczone imprezy o randze krajowej, jak i międzynarodowej, ale również aktywne formy wypoczynku dla mieszkańców. Większość hal i boisk jest dostępna dla sportu w wydaniu rekreacyjnym. Wśród nich słynny „Spodek”, który wielokrotnie gościł zawody o renomie światowej, jak Mistrzostwa Świata w Hokeju na lodzie,. Finał Ligi Światowej w Piłce Siatkowej, Mistrzostwa Świata w Karate Kyokushin. W ostatnich latach oferta miasta wzbogaciła się o szereg mniejszych, nowoczesnych obiektów, wśród których warto zwrócić uwagę na interdyscyplinarny Ośrodek „Słowian” czy lodowisko „Jantor”. Z myślą o sporcie masowym powstają skate parki i wciąż rozbudowywana sieć tras rowerowych. Zbudowano ponad sto nowoczesnych sportowych kompleksów przyszkolnych o przeznaczeniu środowiskowym. Korty, kąpieliska i baseny, a także ogromne kompleksy leśne i parkowe znakomicie uzupełniają rekreacyjną ofertę miasta.

 

Dzisiejsze Katowice są największym polem inwestycyjnym w kraju. Nic w tym dziwnego, gdyż budowa metropolitalnego wizerunku miasta wymaga odpowiedniej oprawy, dla rozwoju najważniejszych sfer życia mieszkańców, w tym kultury, edukacji, finansów, usług, czy rozrywki. W krótkim czasie pojawiło się szereg obiektów i miejsc, które tworzą wachlarz nowych wizytówek Katowic, na miarę XXI wieku. Wśród nich na czoło wysuwa się zmodernizowany układ komunikacyjny z Drogową Trasą Średnicową na czele, której serce stanowi unikatowy węzeł Ronda. Warto także zwrócić uwagę na Bibliotekę Śląską, jeden z najnowocześniejszych obiektów tego typu w Europie. Nie sposób pominąć ogromnego kompleksu handlowo-usługowego „Silesia City Center”, powstałego na zrekultywowanych terenach pokopalnianych, czy wieżowca „Altus”, najwyższego budynku na południu kraju, mieszczącego hotel, sklepy, biura, kina i restauracje. W tym wachlarzu jest jeszcze sporo nowych wizytówek – i z dnia na dzień ich przybywa. Oznacza to, że „Spodek”, od lat najlepiej rozpoznawalny katowicki obiekt, ma coraz więcej godnych siebie konkurentów.

 

Katowice dysponują potężnym ośrodkiem akademickim, z 20 uczelniami wyższymi i ponad 80 tysięczną armią studentów. Warto wiedzieć, że tutejsza Akademia Ekonomiczna im. K. Adamieckiego jest jedną z najstarszych uczelni ekonomicznych w kraju, a na Akademii Muzycznej mieści się jedyny w Polsce Instytut Jazzu i Muzyki Rozrywkowej. Uniwersytet Śląski i Śląska Akademia Medyczna od lat zaliczane są do grona najbardziej prestiżowych polskich uczelni. Licznymi sukcesami również może poszczycić się katowicka Akademia Wychowania Fizycznego wspominając chociaż brązowy medal Justyny Kowalczyk zdobyty podczas Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Turynie. Wiele innych uczelni państwowych i prywatnych corocznie zajmują wysokie miejsca we wszystkich rankingach branżowych.

 

Mimo swojej przemysłowej historii Katowice są zaliczane do najbardziej zielonych polskich miast. Prawie połowę obszaru miasta zajmują lasy i parki, zaś blisko dwie trzecie – wszystkie tereny zielone. W katowickich lasach wytyczono cały szereg tras turystycznych i edukacyjnych, tak pieszych, jak i rowerowych i konnych. Katowickie Parki są ulubionym miejscem spacerów i spotkań. W Parku im. T.Kościuszki każdego roku odbywa się szereg imprez kulturalnych, które pozwalają czerpać przyjemność nie tylko z piękna taczającej przyrody ale również z muzyki.

 

Katowice, pomimo że są jedną z najmłodszych europejskich metropolii to mogą się poszczycić interesującą architekturą. Wśród fragmentów zabudowy secesyjnej odnajdziemy ślady eklektyzmu, modernizmu czy neoklasycyzmu. Do pereł tutejszej architektury zaliczane są stuletnie osiedla robotnicze Nikiszowiec i Giszowiec, które zachowując swego pierwotnego ducha pozwalają dziś przenieść się do początków XIX wieku, w czasy wczesnoprzemyłowego rozwoju Katowic. Ta właśnie zabudowa posłużyła za scenerię dla słynnego śląskiego tryptyku filmowego w reżyserii Kazimierza Kutza.

Wśród innych zabytków katowickiej architektury wyróżnia się Archikatedra p.w. Chrystusa Króla oraz monumentalna budowla gmachu dawnego Sejmu Śląskiego. Na uwagę zasługują pomniki Powstańców Śląskich, Wojciecha Korfantego, Józefa Piłsudskiego oraz Jerzego Ziętka, a także historyczna wieża spadochronowa w Parku im. T.Kościuszki.

 

Będąc w Katowicach warto poznać nie tylko miasto, czy aglomerację, ale i cały region śląski. Zaledwie kilkadziesiąt kilometrów na południe od Katowic znajdują się Beskidy, najurokliwsze z polskich gór, oferujące całą moc całorocznych atrakcji turystycznych. Jeszcze krótszy dystans dzieli Katowice od malowniczych skałek i zamków Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Godnymi zwiedzenia są ponadto Muzeum Pałacowe w Pszczynie, Sanktuarium Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej na Jasnej Górze, jak i Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu. Ponadto każda miejscowość regionu oferuje swoje lokalne atrakcje, które lepiej poznać, niż je opisywać.